Medale polskie – odrobina historii
Historia medalierstwa sięga zamierzchłych czasów. Nierozerwalnie związane z rozwojem monet, stało się one elementem sztuki, łączącym ją z rzemiosłem. Kiedy powstały pierwsze medale polskie, a medalierstwo na dobre zagościło na polskich ziemiach?
Z tego artykułu dowiesz się:
Najstarsze monety, jakie kiedykolwiek udało się znaleźć datowane są na VII w. p. n. e. Są nimi lidyjskie szekle króla Alyattesa II. Założyć można, że również wtedy rozwijać zaczęło się medalierstwo. Wszak medale, od monet odróżnia przede wszystkim brak nominału, czyli określonej wartości pieniężnej. Medalierstwo dynamicznie rozwinęło się w starożytnej Grecji i Rzymie, gdzie pięknie wykonane monety pamiątkowe wręczano jako pamiątkę lub nagrodę zasłużonym osobom.
Prawdziwy rozkwit sztuki medalierskiej przypada jednak na okres renesansu. Kolebką medalierstwa tamtej epoki była Florencja, Wenecja i Rzym, a z tych włoskich miast stopniowo rozpowszechniło się ono w całej Europie.
Medale polskie – historia
Najstarsze medale polskie datowane są na XVI w. W 1508 r. powstał bowiem najstarszy medal polski, na którym uwieczniony został wrocławski biskup, Jan Turzo. Wykonali go nieznani nyscy artyści, aby upamiętnić wizytę w stolicy kościelnego księstwa – Nysie – Władysława Jagiellończyka.
Medale polskie przez długi czas pełniły funkcję analogiczne do obrazów lub fotografii. Na ich awersach umieszczano przede wszystkim wizerunki fundatorów – władców czy przedstawicieli kościoła. Z dużego zamiłowania do tego typu sztuki znany był m. in. Stanisław August Poniatowski. Na jego dworze urzędowali i tworzyli tacy medalierzy jak Jan Filip Holzhausser i Jan Regulski.
Z biegiem lat, medale przyjęły także inne funkcje. W trakcie zaborów i wojen na ich wzory trafiały elementy patriotyczne. XX i XXI wiek, to nie tylko szerszy rozwój sztuki, ale też większe zainteresowanie medalami. Dziś medale polskie – i nie tylko – pełnią różne funkcje. Są formą sztuki, mogą upamiętniać ważne wydarzenia, pełnić rolę nagród lub formy wyróżnienia zasłużonych osobistości.
Techniki wykonywania medali
Na wyjaśnienie tego, jak dokładnie powstają medale, potrzebny byłby oddzielny, bardzo długi wpis. Postaramy się jednak pokrótce przybliżyć techniki wykonywania medali.
Jedną ze starszych technik jest niello. Technika ta stosowana jest nie tylko w medalierstwie, ale też w innych dziedzinach sztuki obróbki metali. W przypadku medali, polega na wyryciu w krążku wzoru, a następnie wypełnieniu go specjalną pastą, która po wypolerowaniu pozostawia w zagłębieniach ciemniejszy kolor i uwidacznia wzór.
Kolejną z technik jest trybowanie. Polega ono na wykuwaniu elementów wzoru na małych blaszkach, a następnie łączeniu ich w całość. Ze względu na pracochłonność, technika ta nie jest powszechnie stosowana.
Stemplowanie, to kolejna z technik wykonywania medali. Jak sama nazwa mówi, do ich produkcji wykorzystywane są stemple. Proces rozpoczyna przygotowanie patrycy, czyli elementu, na którym znajduje się negatyw wzoru, który ma trafić na medal. Pomiędzy przygotowane patryce trafiają krążki metalu, a następnie wybija się na nich wzór medalu.
Obecnie, medale polskie w zdecydowanej większości wykonywane są ostatnią z technik – odlewania. Technika ta wykorzystywana jest również w odlewni MCC Medale. Proces rozpoczyna przygotowanie matrycy medalu. Na jej podstawie tworzona jest negatywowa forma, do której trafia rozgrzany stop metali. Po ostygnięciu i obróbce medale są gotowe i mogą trafić do klientów.
Medale polskie na przestrzeni lat
Od 1508 r. – roku, na który datowany jest pierwszy polski medal – upłynęło już wiele lat. W trakcie rozwijała się zarówno sztuka medalierska, jak i trendy we wzorach. Dziś mogą posiadać właściwie dowolne elementy. Popularne są medale upamiętniające ważne rocznice, wydarzenia czy też medale wręczane w podzięce. Kiedyś dominowały wzory oparte na wizerunkach władców i wielmożnych, motywy sakralne oraz patriotyczne.
Z czasem medale znalazły się również w systemie orderów i odznaczeń państwowych. W tym przypadku, medale stanowią jedynie jedną z mniej ważnych (pod względem starszeństwa) form wyróżniania zasłużonych osób. W hierarchii są one niższe rangą od krzyży i orderów – dokładne określenie starszeństwa opisane jest w odpowiedniej ustawie.
Warty odnotowania jest również fakt, że wszystkie medale polskie są odznaczeniami cywilnymi. Obecnie, w Polsce przyznawane jest 5 medali:
- Medal Virtus et Fraternitas
- Medal za Ofiarność i Odwagę
- Medal za Długoletnią Służbę
- Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie
- Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości
Medal Virtus et Fraternitas
Jednym z najnowszych, a zarazem najwyższy stopniem jest Medal Virtus et Fraternitas, który wprowadzono 9 listopada 2017 r. ustawą o Instytucie Solidarności i Męstwa. Medal wręczany jest jako nagroda dla zasłużonych osób, które wykazały się niosąc pomoc lub pielęgnując pamięć o ofiarach zbrodni, m.in. sowieckich, nazistowskich i innych zbrodni przeciw pokojowi oraz ludzkości w okresie od 8.11.1917 r. do 31.07.1990.
Medal za Ofiarność i Odwagę
Zaprojektowany w 1960 roku przez Józefa Gosławskiego “Medal za Ofiarność i Odwagę” wręczany jest ludziom, którzy narażając swoje życie, nieśli pomoc innym osobom lub ratowały mienie.
Medal za Długoletnią Służbę
Medal za Długoletnią Służbę powrócił do systemu odznaczeń w 2007 roku. Wcześniej, jak odznaczenie cywilne funkcjonował w okresie II RP. Obecnie medal wręczany jest w nagrodę za sumienne i wzorowe wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej w służbie Państwa. Medal występuje w 3 klasach. Brązowy przyznawany jest za 10 lat służby, srebrny za 20, a złoty za 30 lat.
Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie
Jednym z funkcjonujących w systemie medali cywilnych jest też Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie. Przyznawany jest on małżonkom, których staż w jednym związku małżeńskim wynosi co najmniej 50 lat.
Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości
Najnowszym medalem na liście państwowych odznaczeń cywilnych jest Medal Stulecia Odzyskania Niepodległości, który wprowadzono do systemu 15.06.2018 r. Otrzymać mogą go osoby, które pełniąc nienagannie służbę publiczną, walcząc o niepodległość oraz działając na rzecz przemian demokratycznych, działając zawodowo lub społecznie, tworząc w dziedzinie nauki, literatury lub sztuki, przyczyniły się do odzyskania lub umacniania suwerenności RP. Pamiątkowy medal mogą otrzymać wyłącznie obywatele Polski w okresie Narodowych Obchodów Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej (2018 – 2022 r.).
Medale okolicznościowe od polskiego producenta
Poza medalami funkcjonującymi w systemie orderowo-odznaczeniowym, istnieje również cały szereg komercyjnych medali okolicznościowych. Nasza odlewnia jest jednym z czołowych producentów tego typu produktów w Polsce. Wykonujemy pamiątkowe medale okolicznościowe na zamówienie. Wszystkie odlewy w MCC Medale tworzymy od podstaw, w naszej odlewni zlokalizowanej w Łodzi. Techniką medalierską, którą do tego wykorzystujemy jest odlewanie odśrodkowe. Pozwala nam ona tworzyć medale i inne produkty charakteryzujące się wysoką jakością i ciekawymi, nierzadko bardzo skomplikowanymi wzorami 2D lub 3D.
Klienci MCC Medale mogą liczyć na szereg możliwości personalizacji zamawianych odlewów. Elementy takie jak wielkość i grubość odlewu, jego kolor, wzór czy kształt mogą być dopasowane tak, by gotowy medal lub inny produkt w pełni spełniał oczekiwania zamawiającego. Poza szeroką paletą możliwości personalizacji, nasi klienci mogą liczyć również na pełne wsparcie naszych pracowników na każdym etapie realizacji zamówienia. Całkowicie za darmo przygotowujemy m.in. projekt wzoru wraz z wizualizacją, dzięki czemu możliwe jest zobaczenie gotowego produktu nim rozpocznie się jego faktyczna produkcja.
Własna odlewnia oraz doświadczony zespół pozwala nam podejmować się nawet najtrudniejszych projektów. Na naszym koncie mamy tysiące zrealizowanych zamówień dla klientów z Polski i całego świata. Medale i inne odlewy od MCC Medale uświetniały uroczystości organizowane przez władze państwowe i samorządowe, służby mundurowe, organizacje kościelne, organizacje pozarządowe, domy kultury, przedstawicieli świata nauki, sztuki oraz firmy.
Ordery i odznaczenia
Medale okolicznościowe
Monety okolicznościowe
- Zrównoważony rozwój i ekologia w organizacji biegów - 26 marca 2024
- Jak przyciągnąć sponsorów do Twojego biegu? - 26 marca 2024
- Marketing i promocja imprez biegowych: strategie, które działają - 26 marca 2024