Zasady gry w tenisa ziemnego. Jak wygląda gra i punktacja?

Choć dopiero w tym roku, pierwsza Polka – Iga Świątek – znalazła się na czele tenisowego rankingu, wzrost zainteresowania sportem rozpoczął się już jakiś czas temu. Jeszcze przed II Wojną Światową na kortach całego świata występowała Jadwiga Jędrzejowska, jednak trudne, wojenne i powojenne czasy spowodowały, że zainteresowanie tą dyscypliną wygasło. Pojedyncze przypadki nie były w stanie na nowo go rozbudzić. Zmiana przyszła z początkiem nowego tysiąclecia, w którym na kortach zaczęły pojawiać się m.in. siostry Radwańskie. Zainteresowanie mediów, jak i kibiców rosło. Nim jednak dokładniej przyjrzymy się sukcesom Polaków, wróćmy do początków.

Historia tenisa ziemnego

Tenis ziemny to kolejny ze sportów, którego korzeni szukać można w antycznych czasach. Egipskie rysunki datowane na 1500 lat przed naszą erą przedstawiają sylwetki grające w – najprawdopodobniej będącą częścią rytuałów – grę polegającą na podbijaniu piłki ręką lub innym przyrządem.

Przyjmuje się, że na podstawie egipskiej zabawy, powstał “trigon”. Uprawiany w Starożytnym Rzymie “trigon” stał się na tyle popularny, że nawet w łaźniach znajdowała się część, w której można było grać w grę polegającą na odbijaniu wypełnionych ziarnami fig piłek ciężkimi kijami. Mniej więcej równolegle gra – jako „sphairistike” (“gra piłką”) – pojawiła się również w Grecji.

Kolejny okresy kładący podwaliny pod obecnego tenisa ziemnego to VII – VIII wiek. Saraceni dotarli wtedy do Europy, zahaczając m.in. o południowe krańce Francji, a wraz z nimi gra, w której znowu chodziło o podbijanie piłki ręką. Zwrócili na nią uwagę chrześcijańscy mnisi, którzy w ten sposób postanowili umilać sobie spędzany z dala od modlitwy wolny czas w klasztorach.

Jeu de paume” (“gra ręką”) zaczęła się rozwijać. Zmieniano zasady, jak i wykorzystywany do gry sprzęt – wprowadzono m.in. oddzielającą zawodników siatkę, skórzane rękawice, a następnie pierwsze rakiety, piłkę ze skóry, która zastąpiła słabo odbijające się piłki drewniane.

Gra, która początkowo uprawiana była jedynie w klasztornych murach, trafiła na arystokratyczne salony – a właściwie pałacowe dziedzińce i do dużych komnat. Zainteresowanie “jeu de paume” nie ominęło rodów królewskich. Zapalonym graczem był m.in. francuski władca Ludwik XI, z którego inicjatywy utworzono cech rzemieślników, którzy w swoich manufakturach wytwarzali skórzane piłki lub rakiety z drewna wykorzystywane do gry.

Gdy gra trafiła do Anglii, z entuzjazmem i zapałem przyjął ją Henryk VII i jego następca – Henryk VIII. To właśnie temu drugiemu przypisuje się rozwój sportu w kraju za sprawą rozkazu budowy kortów w całym królestwie.

Narodziny współczesnego tenisa

Choć podobna do tenisa, gra, w którą lubowali się grać francuscy i angielscy arystokraci, nie była jeszcze grą, jaką znamy dzisiaj. Narodziny współczesnego tenisa datuje się bowiem mniej więcej na drugą połowę XIX w., a potencjalne źródła są dwa.

Pierwsze z nich prowadzi do Birmingham, gdzie major Harry Gem wraz z Hiszpanem Augurio Parera między 1859 a 1865 r. połączyli zasady kilku dyscyplin rakietowych – m.in. “jeu de paume” (nazywaną już “królewskim tenisem”, krykieta, squasha i badmintona – z zasadami hiszpańskiej gry “Pelota” tworząc nowy sport. Pierwsze mecze rozgrywane były na trawniku posiadłości majora, a w 1872 r., w Leamington Spa, wraz z dwoma innymi lokalnymi entuzjastami gry założyli oni pierwszy na świecie klub tenisowy.

Drugim ze źródeł jest północna Walia. To tam, w swojej posiadłości w Llanelidan, major Walter Clopton Wingfield w 1873 roku zaprezentował swoim gościom pomysł na nową grę. Początkowo nazwał ją tak, jak starożytni Grecy – “Sphairistike”, jednak później zmienił ją na “lawn tennis” – nazwę, która funkcjonuje na Wyspach Brytyjskich do dziś. W 1874 r. twórca wydał broszurę, w której spisane zostały wszystkie zasady wymyślonej gry.

Nie przetrwały one jednak zbyt długo. W 1875 r. w Wimbledonie, do nazwy działającego od 1869 r. klubu „The All England Croquet Club” dodano “Lawn Tennis”. W międzyczasie działający w nim Julian Marshall wraz z zespołem, zajęli się wprowadzaniem zmian i dostosowywaniem “sphairistrike”. Zmieniony został m.in. kształt kortu na prostokątny i jego wymiary, wprowadzono stan równowagi oraz przewagi, a także 2 szanse serwisowe.

Uformowane wtedy zasady tenisa ziemnego, funkcjonują w niemal niezmienionej formie do dziś. Pierwszą okazją do ich przetestowania był pierwszy turniej w Wimbledonie, który zorganizowano w 1877 roku. Nim jednak zajmiemy się jednym z turniejów Wielkiego Szlema, przyjrzyjmy się bliżej samym zasadom tenisa ziemnego.

Zasady gry w tenisa ziemnego – kiedy jest punkt?

Uformowane przez zespół Juliana Marshalla zasady tenisa ziemnego, w niemal niezmienionej formie funkcjonują do dziś. Ich zbiór jest szeroki, dlatego w naszym wpisie przyjrzymy się najważniejszym z nich, dzięki czemu łatwiej będzie oglądać mecze tenisa i zrozumieć co w danym momencie dzieje się na korcie.

Wymiary kortu do tenisa

Gra w tenisa nie byłaby możliwa bez kortu. Wymiary kortu do tenisa wydają się dość nietypowe – wynoszą 23,77 m długości i 8,23 m szerokości w grze pojedynczej lub 10,97 m w deblu i mikście. Należy pamiętać jednak, że ustalone zostały w Anglii, a tam długości mierzone są w stopach.

Linie wyznaczające strefy na boisku mają od 2,5 cm do 5 cm (lub 10 cm w przypadku linii głównych). Siatka zawieszona jest tak, żeby na środku miała wysokość 91,5 cm, a przy słupkach ją utrzymujących 106 cm.

Sprzęt do tenisa ziemnego

Gra w tenisa wymaga również odpowiedniego sprzętu. Dziś zamiast gołej ręki używa się rakiet o określonych parametrach. Ich długość nie może być większa niż 73,66 cm, a szerokość większa niż 31,75 cm. Gęstość naciągu – “strun” – musi być taka sama na całej powierzchni rakiety, a powierzchnia samej rakiety powinna być płaska. Jedynymi dodatkowymi elementami, które mogą znaleźć się na rakiecie, są przedmioty umieszczone tam w celu niwelowania drgań lub ograniczenia zużycia.

Poza rakietą potrzebne są też piłki. Ich waga nie powinna być mniejsza niż 56,7 g i większa niż 58,5 g, a średnica powinna mieścić się między 6,35 a 6,67 cm. Piłki powinny mieć też określoną sprężystość – po zrzuceniu z wysokości 2,54 m, piłka do tenisa powinna odbić się na wysokość pomiędzy 134,62, a 147,32 cm. Ich powierzchnia może być biała lub żółta.

Punktacja w tenisie – jak zdobyć gem?

Widzowie, którzy pierwszy raz trafili na transmisję tenisowych meczów, mogą mieć problem ze zrozumieniem punktacji wyświetlanej na ekranach. Dlaczego zawodnik czasami dostaje 15, a czasami 10 punktów? O co chodzi ze zdobyciem dwóch punktów przewagi? Czym są kary serwisowe i jak zdobywane są przewagi nad przeciwnikiem?

By dokładnie wyjaśnić punktację, należy przyjrzeć się elementom punktacji całego meczu tenisowego. Ten składa się z setów. By wygrać mecz – w większości przypadków – potrzebne są dwa wygrane sety. Na set składają się gemy – tych do zwycięstwa potrzeba 6, w przypadku, w którym przeciwnik nie wygra więcej niż 4 gemów lub 7 – gdy rywal doprowadzi do stanu 5:5 w gemach. Gemy składają się natomiast z punktów, którym przypisane są konkretne wartości.

Za wygranie pierwszych dwóch wymian przyznawane jest po 15 punktów. Zawodnik, który tego dokona ma na swoim koncie łącznie 30 punktów. Po wygraniu kolejnej wymiany dopisywane jest 10 punktów, a tablica wyników wskazuje 40. Przy tym stanie wygranie kolejnej wymiany oznacza dla zawodnika wygranie gema.

Nie dojdzie do tego, gdy przeciwnik również zgromadzi 40 punktów – mówimy wtedy o stanie równowagi (ang. “deuce”). Tablica wyników wskazuje wtedy 40:40, a w gemie rozpoczyna się faza gry na przewagi – wygra go gracz, który wygra dwie wymiany piłek z rzędu. Po wygraniu pierwszej z nich, zamiast punktów, wynik gracza określa się jako “Ad” (od ang. “advantage” – przewaga). Gdy grający z przewagą gracz przegra, na tablicy wyników znowu pojawia się 40:40.

Inne zasady tenisa, które warto znać

Podstawowe informacje o korcie, sprzęcie i zasadach punktacji warto uzupełnić o kilka dodatkowych kwestii. Jedną z nich są zmiany stron na korcie, które następują po każdym nieparzystym rozegranym gemie (1,3,5 itd.) oraz po zakończeniu seta (gdy liczba gemów nie była parzysta).

Gdy liczba gemów zdobytych przez obu zawodników wynosi 6:6, to rozgrywany jest tie-break. W jego przypadku, za wygraną wymianę zawodnicy otrzymują jeden punkt, a zwycięża ten z nich, który jako pierwszy zdobędzie ich 7, zachowując przy tym dwupunktową przewagę.

Tie-breaku nie rozgrywa się natomiast w finałowych setach turniejów wielkoszlemowych. W ich przypadku dwugemową przewagę należy zdobyć w tradycyjny sposób, rozgrywając pełne gemy. Zasada ta dotyczy turniejów na Wimbledonie, French Open, Australian Open oraz rozgrywek w Pucharze Davisa.

W tenisie, poza meczami singlowymi, rozgrywane są także spotkania deblowe oraz mikst.

Najważniejsze turnieje tenisa ziemnego – Wielki Szlem

Mianem Wielkiego Szlema określa się cztery najstarsze i najbardziej prestiżowe turnieje tenisowe. W jego skład wchodzi już wspomniany turniej na Wimbledonie rozegrany pierwszy raz w 1877 roku. Kolejnym z turniejów jest US Open – rozgrywany obecnie na kortach w amerykańskim Flushing Meadows, którego pierwsza edycja miała miejsce w 1881 roku. 10 lat później – w 1891 r. – po raz pierwszy rozegrano turniej Rolanda Garrosa – wtedy jeszcze jako Mistrzostwa Francji. Ostatnim turniejem w ramach Wielkiego Szlema jest Australian Open – turniej, który pierwszy raz rozegrano w 1905 roku w Melbourne.

Tenis – sukcesy Polaków

Jadwiga Jędrzejowska

Historia sukcesów polskich tenisistów sięga czasów przedwojennych. To wtedy na kortach szalała Jadwiga Jędrzejowska – wielokrotna mistrzyni Polski, finalistka singlowego turnieju na Wimbledonie i US Open (1937 r.) oraz French Open (1939 r.). Choć naszej reprezentantce nie udało się pokonać finałowych rywalek w singlu, tak na turnieju French Open w 1939 r. udało jej się zdobyć jedyny tytuł wielkoszlemowy w deblu.

Wojciech Fibak

Zawodnikiem, który na nowo rozbudził zainteresowanie Polaków tenisem, był Wojciech Fibak. Na swoim koncie ma zwycięstwa w 7 turniejach singlowych. Czterokrotnie swoją grą zapewniał sobie również udział w ćwierćfinałach turniejów Wielkiego Szlema (2 razy Roland Garros – w 1977 i 1980 r., 1 raz Wimbledon oraz US Open – w 1980 r.).

Siostry Radwańskie

Pojawienie się na sportowej scenie sióstr – Urszuli i Agnieszki – Radwańskich ożywiło zainteresowanie tenisem w Polsce. Z tego duetu większe sukcesy udało się osiągnąć Agnieszce. Zawodniczka – jako pierwsza Polka – wspięła się na drugie miejsce tenisistek w rankingu WTA. Na swoim koncie ma 20 wygranych turniejów WTA, 2 turnieje ITF. Jako druga Polka dotarła do finału Wimbledonu (2012 r.), a dwukrotnie do półfinałów Australian Open. Łącznie w turniejach Wielkiego Szlema występowała 9 razy.

Łukasz Kubot

Łukasz Kubot to pierwszy zawodnik w naszym zestawieniu, który skupił się na karierze deblowej. I o ile w singlu, najwyżej sklasyfikowano go na 41 miejscu (12 kwietnia 2010 r.), tak w deblu – jako pierwszy Polak – zajął czołowe, 1 miejsce (8 stycznia 2018). Łukasz Kubot ma na swoim koncie 27 wygranych turniejów deblowych w tym 2 z Wielkiego Szlema – Australian Open (2014 r.) i Wimbledon (2017 r.).

Jerzy Janowicz

Choć kariera Jerzego Janowicza nie obfituje w spektakularne sukcesy, tenisista zapisał się na kartach historii jako pierwszy Polak, który dotarł do singlowego półfinału turnieju wielkoszlemowego (Wimbledon, 2013 r.). Pomimo braku zwycięskich turniejów na koncie, Janowicz w 2013 roku został sklasyfikowany jako 14 rakieta na świecie.

Hubert Hurkacz

Hubert Hurkacz to aktywny zawodnik, jedna z nadziei polskiego tenisa. Urodzony w 1997 roku tenisista ma na swoim koncie 4 wygrane turnieje – m.in. ATP Tour Masters 1000 w Miami (2021 r.). Jako drugi Polak dotarł do półfinału Wimbledonu. Udany sezon 2021 zapewnił mu 9 pozycję na liście najlepszych tenisistów świata. Hurkacza oglądać można również w deblu, w którym udało mu się wygrać 3 turnieje.

Iga Świątek

Najmłodsza – urodzona w 2001 r. – i zarazem najbardziej utytułowana polska tenisistka. Jako pierwsza wygrała turniej Wielkiego Szlema – French Open (2020 r.) i jako pierwsza znalazła się na czele tabeli najlepszych tenisistek świata WTA. Trafiła tam po dwóch zwycięstwach i skompletowaniu tzw. Sunshine Double (zwycięstwo w Indian Wells i Miami Open w tym samym sezonie). Zawodniczka ma na swoim koncie również sukcesy w deblu – m.in. złoty medal z Igrzysk Olimpijskich Młodzieży w Buenos Aires (2018 r.), dotarcie do finału turnieju Roland Garros (2021 r.)

Tenisowe FAQ – najczęstsze pytania o tenisie

Ile setów gra się w tenisa?

Zasady tenisa określają długość rozgrywanych meczów. Najczęściej mecze trwają do wygrania przez jednego zawodnika, zawodniczkę lub parę dwóch setów, a więc taki mecz może mieć maksymalnie 3 sety (ostatni rozstrzygający). W przypadku niektórych turniejów – turniejów wielkoszlemowych, Pucharu Davisa oraz niektórych turniejów wchodzących w skład cyklu Masters, mężczyźni grają do 3 wygranych setów – takie spotkanie może mieć maksymalnie 5 setów.

Ile jest gemów w tenisie ziemnym?

Gem to jedna z podstawowych jednostek punktowych w tenisie, na podstawie której ustala się wygraną w secie. Aby wygrać seta potrzeba sześć gemów przy zachowaniu dwugemowej przewagi. Przy wyniku 6:5 potrzebny jest dodatkowy 7 gem, który pozwoli uzyskać dwugemową przewagę lub doprowadzi do remisu. W przypadku remisu 6:6 rozgrywany jest tie-break, który decyduje o tym, kto wygra seta.

Dlaczego w tenisie liczy się punkty 15, 30, 40?

Historia punktowania w tenisie sięga dawnych czasów, dlatego dokładne określenie, dlaczego punkty liczone są w ten sposób, jest trudne. Istnieje kilka hipotez. Jedna z nich wskazuje na tarczę zegara, która podzielona jest na cztery piętnastominutowe kwarty. Problem rodzi się z punktem “40”, który powinien wynosić 45. Najprawdopodobniej został zmieniony na 40 z uwagi na wskazówki zegara, którymi zaznaczano zdobywane punkty oraz wymóg dwupunktowej przewagi do wygrania gema. Przeniesienie trzeciego punktu na “40” pozwoliło zaznaczać punkt przewagi wskazówką na “50” minutach, a zwycięstwo przesuwając ją na początek tarczy.

Dlaczego zero to „love”?

Podobnie jak w przypadku punktacji, tak i w przypadku nazewnictwa zera w punktacji, pochodzenie nazwy “love” może mieć różne źródła. Jedna z teorii mówi o tym, że wzięło się od francuskiego słowa “l’oeuf”, które oznacza “jajko”, a którego wymowa jest bliska angielskiemu “love”. Druga z nich wskazuje na angielskie słowo “luff” oznaczające “nic” lub “zero”, które na przestrzeni lat zostało przekształcone w “love”.

Ile trwał najdłuższy mecz w tenisa?

Najdłuższy mecz w historii tenisa trwał 11 godzin i 5 minut i odbył się podczas pierwszej rundy Wimbledonu w 2010 roku. Mecz ten rozegrały John Isner i Nicolas Mahut. Zawodnicy walczyli o zwycięstwo w spotkaniu na przez trzy dni.

Dlaczego niektóre tenisistki krzyczą?

Niektóre tenisistki wydają dźwięki podczas gry, aby pomóc sobie w koncentracji, wydobyć więcej siły z ciosów lub zdekoncentrować przeciwniczkę. Często głośne okrzyki to też oznaka zmęczenia i siły, którą muszą wykrzesać w uderzenie. Niektórzy uważają to za nie fair, podczas gdy inni uważają, że to normalna część gry. Głośne okrzyki można usłyszeć również w trakcie spotkań mężczyzn.

Dlaczego zmienia się piłki w tenisie?

Piłki w tenisie są zmieniane, ponieważ po pewnym czasie używania tracą swoje właściwości, takie jak sprężystość. Zmiana starej piłki na nową pomaga zapewnić obu zawodnikom równe szanse i zapewnia, że gra jest sprawiedliwa. W profesjonalnych turniejach piłki są zmieniane co kilka gemów lub co set, zgodnie z regulaminem.

Co to jest Slice w tenisie?

Slice to rodzaj uderzenia w tenisie, w którym rakieta jest prowadzona w taki sposób, że wprawia piłkę w tzw. rotację wsteczną, która sprawia, że piłka po zagraniu traci swoją prędkość oraz odbija się nisko po dotknięciu kortu. Slice często stosowany jest w celu wprowadzenia różnorodności w grze, zmylenia przeciwnika lub uzyskania niskiego odbicia piłki.

Kiedy jest out w tenisie?

Do pola gry w tenisie zaliczane są również linie. Oznacza to, że out w tenisie jest wtedy, gdy piłka po zagraniu pada poza linię zewnętrzną kortu, a ślad piłki nie styka się z nią. W przypadku, w którym ślad wyznaczony obwodem piłki dotyka linii boiska od jej zewnętrznej strony, piłka nie jest uznawana za outową. Bardzo często do rozstrzygnięcia, czy piłka była na oucie, czy w polu, wykorzystywany jest challenge.

Co to znaczy smecz?

Smecz to inaczej ścięcie, czyli silne uderzenie piłki z góry w dół tak, żeby przeciwnik miał problem z jej odbiorem. Jest to jedno z zagrań ofensywnych w tenisie ziemnym (i nie tylko, bo również w stołowym czy siatkówce). Idealną okazją do smeczowania jest moment, w którym przeciwnik posyła w naszym kierunku wysoką piłkę – np. broniąc się przed naszym atakiem lobem. Smecz zagrywany jest znad głowy.

Co to jest return w tenisie?

Return to jeden z kluczowych elementów gry w tenisa. Jest to pierwsze uderzenie po serwisie przeciwnika, które pozwala rozpocząć wymianę lub nawet zdobyć punkt. Dobry return może przenieść ciężar gry na serwującego zawodnika i dać przewagę w punkcie.

MCC Medale – trofea na zawody sportowe

Organizujesz zawody sportowe i poszukujesz trofeów dla zawodników? Wybierz ofertę MCC Medale i dołącz do grona zadowolonych klientów naszej odlewni. Każdego roku realizujemy dla nich tysiące odlewów na turnieje, zawody i inne okazje. Produkujemy medale sportowe, statuetki z metalu, breloki, pinsy, nieśmiertelniki, medale okolicznościowe, monety pamiątkowe, ordery i odznaczenia. Realizujemy zamówienia już od 30 szt., dlatego nasza oferta dostępna jest zarówno dla dużych organizatorów, jak i mniejszych firm oraz klientów indywidualnych.

Wszyscy z nich mogą liczyć na pełne wsparcie naszych pracowników na każdym etapie realizacji zamówienia. Obejmuje ono m.in. przygotowanie darmowego projektu wraz z wizualizacją umożliwiającą zobaczenie gotowego produktu przed rozpoczęciem realizacji.