Sporty pożarnicze – sportowa rywalizacja strażaków

Choć większości z nas praca strażaka kojarzy się przede wszystkim z walką z ogniem, zadań, które należą do obowiązków osób wykonujących ten zawód, jest znacznie więcej. Walka z żywiołami to tylko jedno z nich. Strażacy pomagają poszkodowanym w wypadkach – zwłaszcza w tych ciężkich, w których potrzebne jest użycie specjalistycznego sprzętu do wydostania poszkodowanych z wraków.

Pomagają też w innych trudnych sytuacjach. Ewakuują zagrożoną ludność w trakcie powodzi, przy podtopieniach pomagają ratować dobytek i zalane piwnice lub mieszkania. Dbają też o bezpieczeństwo tam, gdzie z pozoru jest bezpiecznie – na imprezach masowych i innych dużych wydarzeniach, które wymagają strażackiego wsparcia. Jak widać zakres obowiązków, jak i rola strażaków w funkcjonowaniu państwa jest duża. Nie powinien dziwić więc fakt, że zawód strażaka to zawód, który Polacy szanują najbardziej. Wg badania CBOS z 2019 r., aż 94% Polaków ma wobec strażaków duże poważanie.

W wolnych od akcji chwilach doskonalą oni swoje umiejętności, które mogą przydać się na służbie – szybkość, sprawność, dokładność czy umiejętność obsługi sprzętu strażackiego. Jak w większości innych zawodów, tak i wśród strażaków istnieje rywalizacja. “Areną” zmagań są sporty pożarnicze, które łączą umiejętności wykorzystywane w trakcie pracy strażaków z elementami charakterystycznymi dla wszystkich sportów.

Co to są sporty pożarnicze?

Sport pożarniczy to dyscyplina sportu, którą mogą uprawiać członkowie Ochotniczej Straży Pożarnej (OSP) oraz Państwowej Straży Pożarnej (PSP). W dyscyplinie tej rozgrywane są zarówno konkurencje indywidualne, jak i drużynowe.

Historia sportów pożarniczych

Historia sportów pożarniczych zaczyna się w Związku Radzieckim. To właśnie tam w 1937 r. określono ramy nowej dyscypliny dla profesjonalnych strażaków oraz ochotników. Obejmowała ona rywalizację drużyn strażaków w konkurencjach związanych z ich codzienną pracą – pokonywanie schodów w makietach domów, rozwijanie węży strażackich oraz gaszenie pożarów za ich pomocą lub używając gaśnic.

W 1958 r. ZSRR dołączyło do CITF („Comité Technique International de prevention et d’extinction de Feu” – Międzynarodowy Komitet Techniczny Prewencji i Zwalczania Pożarów). Wydarzenie to rozpoczęło proces wdrażania sportów pożarniczych na większą skalę we wszystkich państwach członkowskich. Począwszy od 1961 r., podczas kongresów CITF zaczęto rozgrywać międzynarodowe zawody sportowo-pożarnicze – najpierw co 3, a następnie co 4 lata.

W Polsce, która była pod wpływem ZSRR zainteresowanie sportem pożarniczym było również duże. Już w 1981 r. rozegrano pierwsze Mistrzostwa Polski, a w 1989 r., na stadionie warszawskiej Gwardii – podczas IX Międzynarodowych Zawodów Straży Pożarnej – odbyły się również zawody w sporcie pożarniczym.

Idea dyscypliny

Choć to, w jakim celu uprawia się sporty pożarnicze, zostało poruszone już powyżej, warto przyjrzeć się tej kwestii bliżej. Celem rywalizacji jest przede wszystkim zwiększenie sprawności fizycznej strażaków. Rywalizacja ma być także czynnikiem, który wspiera intensywność szkoleń, co ma przełożyć się na zwiększenie ich skuteczności w akcji.

Zawody w sportach pożarniczych pomagają ocenić stan wyszkolenia zespołów oraz poszczególnych strażaków, wyłonić najlepszych z nich.

Organizacja tego typu wydarzeń ma też cel, który nie jest bezpośrednio związany ze samymi strażakami. Zawody w sportach pożarniczych mają zwiększać wśród ludzi świadomość na temat ochrony przeciwpożarowej i innych zagadnień związanych z bezpieczeństwem.

Kto może uprawiać sporty pożarnicze?

Udział w zawodach sportów pożarniczych mogą wziąć pełnoletni członkowie Państwowej Straży Pożarnej oraz Ochotniczych Straży Pożarnych. W przypadku mężczyzn konkurować można już od 16 roku życia pod warunkiem, że nastoletni zawodnik nie będzie obejmował funkcji mechanika, rozdzielaczowego ani dowódcy. Taki sam wyjątek dotyczy drużyn kobiecych, jednak w nich dodatkowo funkcję mechanika może pełnić mężczyzna.

Konkurencje w sporcie pożarniczym

W sporcie pożarniczym rozgrywane są dwie konkurencje w przypadku zawodów OSP oraz cztery na zawodach dla członków PSP.

W zawodach OSP jest to ćwiczenie bojowe oraz sztafeta pożarnicza (7 x 50 m) z przeszkodami. W zawodach PSP rozgrywane są konkurencje pożarniczego toru przeszkód (100 m), wspinania przy użyciu drabiny hakowej na trzecie piętro makiety budynku, sztafeta pożarnicza (4 x 100 m) z przeszkodami oraz pożarnicze ćwiczenia bojowe.

Tor przeszkód (PSP)

Konkurencja toru przeszkód rozgrywana jest na bieżni. Tor dla jednego zawodnika ma długość 100 m i szerokość 2-2,5 m. Konkurencja polega na pokonaniu toru w jak najkrótszym czasie. Zawodnicy biorący w niej udział muszą m.in. przejść przez ścianę ustawioną na 23 m toru, a następnie połączyć ze sobą dwa zwinięte węże do sportu pożarniczego, rozdzielacz oraz prądownicę wodną. Na 38 metrze znajduje się równoważnia, za nią na zawodnika czeka rozdzielacz, do którego musi podłączyć jeden z końców węża.

Biegnąc w kierunku mety, zawodnik musi nie tylko rozwinąć kolejny odcinek węża, ale też przymocować do niego prądownice. Czas biegu liczony jest od momentu wydania komendy “start” przez sędziego, do momentu przekroczenia linii mety, na której znajduje się fotokomórka.

Sztafeta pożarnicza (OSP)

Konkurencję przeprowadza się na torze liczącym 350 metrów, który podzielony jest na siedem 50-metrowych odcinków. Szerokość toru powinna wynosić 1,5 – 2 m. Pałeczką sztafetową przekazywaną podczas biegu jest prądownica. Strefę zmiany wyznaczona jest na 5 m przed i po linii oddzielającej kolejne odcinki toru.

Przebieg konkurencji jest następujący. Zawodnik na pierwszym odcinku startuje na komendę sędziego. Chwyta ustawiony na torze wąż, który musi podłączyć do nasady wlotowej rozdzielacza. Po wykonaniu zadania biegnie do strefy zmian, w której przekazuje prądownicę kolejnemu zawodnikowi. Jego zadaniem jest przeskoczenie przez płotek lekkoatletyczny. Członek sztafety z trzeciego etapu musi przeskoczyć przez wyznaczony na 125 m toru rów o długości 2 m. Czwarty zawodnik ma do pokonania slalom z ustawionych na torze tyczek. Przeszkodą czekającą na kolejnego zawodnika jest równoważnia, z której końca musi on zeskoczyć poza wyznaczoną linię. Szósty członek sztafety ma za zadanie pokonać ścianę stojącą na torze (w sztafecie kobiet płotek lekkoatletyczny). Ostatni z zawodników musi połączyć ze sobą rozdzielacz, wąż i prądownicę. Z poprawnie podłączoną prądownicą w ręku musi przebiec linię mety.

Sztafeta pożarnicza (PSP)

W odróżnieniu od sztafety dla członków OSP, w konkurencji członków Państwowej Straży Pożarnej tor został podzielony na cztery 100-metrowe odcinki. Na 10 metrów przed i po linii dzielącej tor na odcinki wyznaczono strefy zmian.

Pierwszy zawodnik ma do pokonania ustawiony na torze domek o wysokości 2,5 m, na który musi wspiąć się za pomocą drabiny, z którą ustawia się na starcie. Kolejny z zawodników po otrzymaniu prądownicy, ma do pokonania ustawioną na 150 m toru ścianę. Trzeci zawodnik sztafety musi dobiec do ustawionych na torze dwóch węży, chwycić je, pokonać z nimi równoważnię, a następnie połączyć węże do rozdzielacza i prądownicy. Po przekroczeniu 280 metra toru musi odłączyć prądownicę, żeby przekazać ją kolejnemu zawodnikowi.

Ten musi być ubrany w kask lub hełm z przyłbicą zakrywającą twarz, kominiarkę, rękawice ochronne, trudnozapalną kurtkę oraz długie spodnie. Jego zadaniem jest bowiem chwycenie ustawionej na 320 m gaśnicy, dobiegnięcie z nią do wanny, w której pali się łatwopalna ciecz (benzyna), ugaszenie pożaru, a następnie dobiegnięcie do linii mety.

Ćwiczenie bojowe (OSP)

Ćwiczenie bojowe to konkurencja drużynowa, w której biorą udział składy złożone z 9 osób (w tym 1 rezerwowy u mężczyzn – nieobowiązkowo) lub 10 osób (w tym 1 rezerwowy i 1 mężczyzna u kobiet – nieobowiązkowo). Drużyna do konkurencji staje w uzbrojeniu bojowym (jak do akcji pożarniczej). Każdy z członków zespołu ma wyznaczoną rolę – np. dowódca, rozdzielaczowy, przodownik roty I czy mechanik

W ramach ćwiczenia robi się konkretną sekwencję zadań, które wykonywane są przez przydzielone do nich osoby. Konkurencję rozpoczyna dobiegnięcie do podestu, na którym ułożony jest sprzęt. Następnie wybrani członkowie załogi muszą zbudować linię ssawną, kolejni budują linię główną z 2 odcinków węża. Kolejne zadanie to zbudowanie 2 linii gaśniczych, a następnie uruchomienie motopompy i zassanie wody. Ostatnimi z zadań jest podanie 2 prądów wody z wyznaczonych stanowisk i obrócenie lub złamanie nimi tarczy oraz przewrócenie ustawionych pachołków.

Końcowy wynik w ćwiczeniu bojowym to suma punktów uzyskanych za czas (1 s = 1 pkt) wykonania zadania i punktów karnych przyznawanych przez sędziów, którzy oceniają poprawność poszczególnych etapów względem regulaminu.

Pożarnicze ćwiczenia bojowe (PSP)

W pożarniczym ćwiczeniu bojowym PSP biorą udział 7-osobowe zespoły. Muszą być one wyposażone w sprzęt do gaszenia pożarów – m.in. motopompę, 2 odcinki węży ssawnych, rozdzielacz czy 2 prądownice. Zawodnicy po komendzie od sędziego mogą ułożyć sprzęt na podeście tak, żeby żadna z części wyposażenia nie wystawała poza jego obręb. Drużyna ma na to 5 minut. Na 1 minutę przed końcem czasu drużyna może odpalić motopompę w celu jej nagrzania.

Następnie – po komendzie sędziego – wszyscy zawodnicy udają się na linię startu. Po sygnale startowym drużyna musi przygotować sprzęt do “akcji” gaśniczej. Sprawione węże wodne muszą być dociągnięte do wyznaczonej linii. Z tego punktu za pomocą dwóch prądów (strumieni) wody, drużyna musi napełnić dwie tarcze nalewowe 10 litrami wody. Wymiar tarczy to 50 x 50 cm, a otwór, przez który wlewa się wodę do zbiornika, ma średnicę 5 cm. Środek otworu znajduje się na wysokości 1,6 m.

Liczony jest czas, który zostaje zatrzymany po napełnieniu drugiego zbiornika – fakt ten sygnalizuje zapalająca się lampka.

Wspinanie przy użyciu drabiny hakowej na III piętro wspinalni (PSP)

Ostatnią konkurencją sportu pożarniczego dla członków PSP jest wspinanie przy użyciu drabiny na III piętro wspinalni – specjalnej, wysokiej ściany ćwiczeń.

Strażak stawia się na start konkurencji wraz z drabiną hakową. Po akceptacji przez sędziego może przygotować się do startu w ciągu 1,5 minuty – założyć drabinę na parapet I piętra, przygotować poduszkę amortyzacyjną. Na komendę “na miejsce” zawodnik udaje się na linię startu. Musi trzymać drabinę stykającą się z podłożem całą powierzchnią jednej bocznicy – jej 7 szczebel nie może przekraczać linii startu tak, jak żadna z części ciała zawodnika.
Kolejne komendy wywołują sekwencję startu – najpierw zawodnicy unoszą kolana z podłoża (drabina nadal pozostaje w pozycji startowej), a następnie startują i biegną z drabiną w kierunku wspinalni.

Na miejscu przy użyciu drabiny zawodnik wspina się na I piętro, siada na parapecie okna, sprawia drabinę i wspina się na II piętro, ponownie sprawia drabinę oraz wchodzi na ostatnie piętro. Czas konkurencji – liczony od komendy “start” – zatrzymuje się w momencie, w którym obie nogi strażaka znajdą się na podłodze III piętra wspinalni.

Nagrody dla strażaków biorących udział w zawodach

Udział w zawodach sportów pożarniczych to dla strażaków nie tylko okazja do udowodnienia swoich umiejętności i sprawdzenia ich na tle innych. Regulaminy dyscypliny przewidują również nagrody – w tym medale sportowe – i inne formy wyróżnienia.

Uczestnicy zawodów krajowych w sportach pożarniczych OSP mogą liczyć na dyplomy dokumentujące wyniki, a trzy najlepsze drużyny na puchary i medale dla zawodników. Wszyscy uczestnicy – w tym sędziowie i zespół organizacyjny zawodów – otrzymują także pamiątkowe znaczki. Nagrody na niższych szczeblach – np. zawodach powiatowych czy gminnych – przyznawane są w miarę możliwości finansowych organizatorów.

Podobne nagrody dla strażaków przyznawane są na zawodach sportów pożarniczych PSP. Na Mistrzostwach Polski zawodnikom i zespołom zajmującym podium przyznawane są medale w odpowiednim kolorze. Na pozostałych szczeblach rywalizacji zawodnicy otrzymują dyplomy. Organizatorzy zawodów mogą również przygotować – w miarę możliwości – inne formy wyróżnienia, np. odznaczenia dla strażaków.

Medale na zawody sportów pożarniczych z MCC Medale

Organizujesz zawody pożarnicze i poszukujesz medali dla uczestników? Dołącz do grona zadowolonych klientów MCC Medale! Nasza odlewnia specjalizuje się w produkcji trofeów sportowych i odlewów okolicznościowych na zamówienie. Każdego roku realizujemy tysiące niepowtarzalnych projektów, które powstają od podstaw specjalnie dla naszych klientów. Są wśród nich przedstawiciele służb mundurowych, władz na różnych szczeblach, związków sportowych, klubów, organizacji pozarządowych, firmy oraz klienci indywidualni.

Realizujemy zamówienia już od 30 szt. Proces produkcji trwa ok. 10 dni roboczych od momentu ustalenia wszystkich szczegółów i akceptacji warunków. Nasi klienci mogą liczyć na wsparcie naszych pracowników na każdym etapie realizacji zamówienia. Obejmuje ono również przygotowanie darmowego wzoru odlewu oraz wizualizacji, dzięki której można zobaczyć gotowy produkt przed rozpoczęciem produkcji.