Najstarszy sport na świecie – Ulama

Ruch i aktywność, którą dzisiaj nazwalibyśmy sportową, towarzyszą ludzkości od zarania dziejów. Wytrzymałość, siła i szybkość były czynnikami, które często decydowały o przetrwaniu. Umiejętność długiego biegu zwiększała szansę na wytropienie zdobyczy, a szybkość i siła na jej upolowanie. Te same umiejętności pomagały w szybkim tempie oddalić się od czyhającego niebezpieczeństwa. Jednak jako naturalny czynnik przetrwania i rozwoju człowieka, tego typu aktywności nie mogą być rozpatrywane jako sport z uwagi na brak elementu sportowej rywalizacji.

Pierwszymi skojarzeniami, które nasuwają się w kontekście najstarszego sportu na świecie, są dyscypliny uprawiane w starożytnym Rzymie i Grecji. To tam zrodził się kult ciała, któremu zaczęto poświęcać znaczną uwagę. Rozwijanie siły, muskulatury i innych cech fizycznych było wręcz pożądane wśród ówczesnego społeczeństwa. Specjalne budynki dostosowane do potrzeb chcących ćwiczyć czy zawody i turnieje, w których najlepsi z najlepszych mogli się ze sobą mierzyć w różnych antycznych dyscyplinach, to niejedyne pozostałości antycznych sportów. Również igrzyska olimpijskie – najważniejsze wydarzenie sportowe – wywodzą się z antyku. Jednak 776 r. p.n.e., w którym odbyły się pierwsze Igrzyska w Olimpii to dość młoda data w stosunku do roku, na który datowany jest bohater naszego wpisu – ulama.

Ulama – gdzie i kiedy narodził się najstarszy sport na świecie

Poza różnicą wieku ulamę od sportów znanych ze starożytnej Europy dzielą również kilometry. Sport ten wywodzi się bowiem z Ameryki Południowej, a najstarsze znane dziś pole do gry datowane jest na 1500 r. p.n.e. Sam sport jest najprawdopodobniej jeszcze starszy. Odnalezione przez archeologów piłki do gry są ok. 300 – 500 lat starsze.

Najstarszy sport na świecie był popularny wśród Azteków, Misteków i Majów – starożytnych cywilizacji zamieszkujących tereny dzisiejszego Meksyku. Jednak – choć dziś ulama uznawana jest za sport – początkowy charakter gry był zupełnie inny.

Rozgrywki w ulamę były częścią rytuałów religijnych. Naprzeciw siebie nierzadko stawały drużyny złożone z więźniów, a walka była – dosłownie – na śmierć i życie. Podobną rolę sport pełnił w rozstrzyganiu sporów pomiędzy zwaśnionymi osadami. Ich najlepsi reprezentanci także walczyli o “rację” na boisku.

O co chodzi w najstarszym sporcie na świecie?

Ulama to nie tylko najstarszy sport na świecie. To też najstarsza znana człowiekowi gra zespołowa. W spotkaniu brały udział dwie drużyny złożone najczęściej z pięciu członków. Areną zmagań były boiska. Te, które przetrwały do dzisiaj to wybudowane przy centrach miast lub w pobliżu świątyń podłużne areny, których szerokość sięga 4 metrów, a długość nawet 50. Pole było przedzielone w połowie linią, która wyznaczała pola przeciwnych drużyn. Przy długich bokach budowano wysokie ściany, o które mogła odbijać się piłka.

Uznaje się jednak, że w ulamę grano również poza specjalnymi boiskami. Do jej uprawiania wystarczy bowiem jedynie kawałek płaskiego terenu, dlatego historycy sądzą, że grano w nią także na polach, które nie miały bocznych ścian czy wyznaczających pole gry linii.

Celem obu drużyny było utrzymanie piłki w grze oraz doprowadzenie do tego, żeby przeciwnicy popełnili błąd. Grano na punkty, które naliczane były w przypadku przebicia piłki poza linię końcową przeciwnika. Punkt na rzecz przeciwnika naliczano, gdy po zagraniu nie udało się przebić jej poza własną połowę. Przyjmuje się, że zwyciężała drużyna, która jako pierwsza zdobyła osiem punktów.

Jedną z pierwotnych odmian ulamy jest też Ullamaliztli. W tej wersji najczęściej rywalizowały ze sobą dwie dwuosobowe drużyny, a celem gry było przebicie kauczukowej piłki przez umieszczone wysoko na środku muru kamienne pierścienie. W tym przypadku rozgrywka trwała najprawdopodobniej do momentu, w którym, któremuś zawodnikowi to się udało.

Ulama – jak wyglądała rozgrywka?

Zasady gry wydają się dosyć proste i przypominają zasady większości sportów zespołowych. Niespotykana nigdzie indziej jest sama rozgrywka. Rozpoczyna ją wrzut piłki na pole drużyny przeciwnej. Właściwa część gry to przebijanie piłki pomiędzy rywalizującymi zespołami. Nie byłoby w tym nic niespotykanego, gdyby nie fakt, że jedynymi częściami ciała, których mogli do tego używać zawodnicy, były zewnętrzne części ud i pośladków.

Sprzęt do ulamy

Co ciekawe, poza ciężką, wykonaną z kauczuku i ważącą ok. 4 kg piłką, w ulamie występował również inny sprzęt do dyspozycji zawodników. Wyposażeni byli oni w przepaski na biodrach, skórzanych ochraniaczy i szerokich skórzanych pasów, które umieszczano jako ochronę pośladków. Ta forma ochrony pomagała “przetrwać” kontakt z ciężką i twardą piłką.

Najstarszy sport dziś

Ulama zasłużyła na miano najstarszego sportu nie tylko ze względu na datę, w której się zrodziła, ale też z tego, że uprawiana jest do dzisiaj. Mieszkańcy Meksyku kultywują tradycję swoich przodków, grając w ulamę. Główną zasadę dostosowano do dzisiejszych czasów i zawodnikom nie grozi już śmierć w wyniku porażki, ale reszta mających ponad 3,5 tys. lat reguł pozostała niezmieniona.

Mecze w ulamę są też jedną z atrakcji turystycznych – w ich przypadku zawodnicy przywdziewają stroje wzorowane na tych z dawnych czasów, a spotkania skupiają się bardziej na dawaniu dobrego show, niż faktycznej, zaciętej rywalizacji.

Inne stare sporty, o których warto wiedzieć

Ulama to najstarszy sport na świecie i – póki co – nikt nie ma co do tego wątpliwości. Istnieje jednak szereg innych sportów, których historia również sięga zamierzchłych czasów.

Jednym z nich jest polo. Historia polo zaczyna się już ok. 500 r. p.n.e., a korzenie gry wywodzą się ze środkowej Azji. Sport ten miał silny związek z treningami młodych rumaków przez ludy zamieszkujące tereny od Iraku do Chin.

Równie imponującym stażem mogą się poszczycić sporty, które rozgrywano na antycznych Igrzyskach w 776 r. p.n.e. Konkurencjami, które znalazły się w ich programie, były m.in. biegi krótkodystansowe, rzuty dyskiem oraz oszczepem, boks, pankration, zapasy, skok w dal, wyścigi konne i zaprzęgów.

Innym ze sportów, którego historia sięga czasów starożytnej Grecji, jest pierwowzór hokeja. Historyczne źródła wskazują, że ok. 600 r. p.n.e. uprawiano tam sport, który polegał na grze małą piłką i odbijaniu jej za pomocą zakrzywionych kijów.