Jak przypiąć medal do munduru?

Kwestia tego, jak przypinać medale do munduru wojskowego jest ściśle uregulowana. Nie ma w niej dowolności, a hierarchia medali, odznaczeń, orderów, jak i samych baretek jest dokładnie opisana i uporządkowana. Wytyczne znajdują się m.in. w Ustawie z 11.03.2022 r. o obronie Ojczyzny oraz Rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z 20.05.2022 r. w sprawie noszenia umundurowania przez żołnierzy.

Kto może nosić mundur?

Zacznijmy od najważniejszego – kto może nosić mundur wojskowy. Trzeba wiedzieć, że również to regulują przepisy. Wg nich nosić mundury mogą jedynie osoby uprawnione, które są w czynnej służbie wojskowej. Cywile nie mogą nosić aktualnie obowiązującego wzoru mundury pod groźbą mandatu, a nawet aresztu. Celem tych ograniczeń jest dbanie o dobre imię Wojska Polskiego, które mogłoby zostać nadszarpnięte postępkami osób noszących taki mundur bez uprawnień. Wyjątkiem są uczniowie klas mundurowych i członkowie organizacji proobronnych. W ich przypadku dopuszczane jest noszenie aktualnego munduru Wojska Polskiego, jednak musi być on pozbawiony oznak wojskowych.

Jakie mundury obowiązują w Wojsku Polskim?

Przykład odznaczeń wykonanych przez MCC Medale

Obecne przepisy regulują to, jakie mundury występują w Wojsku Polskim. Warto wiedzieć, że ich wzory różnią się nie tylko ze względu na przeznaczenie, ale też na rodzaj sił zbrojnych. Inne mundury nosi się w Marynarce Wojennej, inne w Służbach Powietrznych, a jeszcze inne w Wojskach Lądowych. Niezależnie od rodzaju sił zbrojnych, mundury dzieli się na:

• wieczorowy,
• galowy,
• wyjściowy,
• służbowy,
• polowy,
• ćwiczebny,
• specjalny,
• sportowy.

Mundur wieczorowy

Mundur wieczorowy to specjalny mundur, który mogą nosić jedynie oficerowie podczas przyjęć okolicznościowych, na których mają przewidziane indywidualne wystąpienie, i jeśli ze względu na charakter wydarzenia, zachodzi taka konieczność. Mogą go nosić także żołnierze reprezentacyjnych orkiestr w trakcie przedstawień oraz koncertów. Elementami munduru wieczorowego jest m.in. półfrak, kamizelka, koszula do muszki czy żakiet i spódnica długa w przypadku kobiet.

Mundur galowy

Wojskowy ubiór galowy nosi się podczas uroczystości wojskowych i państwowych, wręczania dyplomów, mianowań na kolejne stopnie oraz podczas dekoracji orderami i odznaczeniami. Ten rodzaj umundurowania noszony jest także w trakcie uroczystości przy Grobie Nieznanego Żołnierza (i innych miejscach pamięci narodowej), świąt rodzajów Sił Zbrojnych, jednostek wojskowych, uroczystych spotkań służbowych oraz innych sytuacjach, w których zachodzi konieczność przywdziania munduru galowego. W mundur ten nie są wyposażeni szeregowi i marynarze zawodowi przed upłynięciem 60 miesięcy ich służby zawodowej oraz żołnierze – słuchacze w wyższych szkołach wojskowych.

Mundur wyjściowy

Mundur wyjściowy to jeden z najczęstszych ubiorów żołnierzy podczas uroczystych wystąpień indywidualnych i zbiorowych, a także podczas wykonywania innych zadań służbowych, których charakter wymaga takiego ubioru, a wyklucza użycie munduru galowego lub wieczorowego. Podobnie jak w przypadku galowego, w mundur wyjściowy nie są wyposażeni szeregowi i marynarze przed 60 miesiącem służby oraz słuchacze w uczelniach i akademiach wojskowych.

Mundur służbowy

Mundur służbowy to szczególny typ umundurowania, który nosić mogą jedynie żołnierze wszystkich Sił Zbrojnych w stopniach wojskowych generałów oraz żołnierze Dowództwa Garnizonu Warszawa w trakcie wystąpień o charakterze reprezentacyjnym. Poza nimi mundury służbowe mogą nosić członkowie etatowych pododdziałów reprezentacyjnych, pododdziałów honorowych, pocztów sztandarowych, pocztów flagowych oraz etatowych orkiestr wojskowych w trakcie uroczystości. Charakterystycznym elementem munduru jest pas w kolorze czarnym lub białym z koalicyjką.

Mundur polowy

Wojskowy ubiór polowy to podstawowe umundurowanie w Wojsku Polskim żołnierzy, którzy wykonują swoje obowiązki służbowe, jeżeli ich charakter nie wymaga innego munduru – np. galowego lub wyjściowego. Mundur polowy posiada charakterystyczny kamuflaż ochronny i noszą go wszyscy żołnierze, poza tymi w Marynarce Wojennej. Mundur ten jest też noszony przez wymienione wyżej osoby, które nie nabyli możliwości noszenia innego munduru.

Mundur ćwiczebny

Ubiór ćwiczebny jest odpowiednikiem polowego w Marynarce Wojennej. Noszą go żołnierze jednostek pływających, Inspektoratu Marynarki, Akademii Marynarki Wojennej, dowództw flotylli, Centrum Operacji Morskiej oraz żołnierze Marynarki Wojennej, którzy wykonują obowiązki służbowe na statkach i okrętach. Mundur ćwiczebny jest podstawowym ubiorem, który nosi się w każdej sytuacji, która nie wymaga innego umundurowania.

Mundur specjalny

Jednym z ostatnich rodzajów umundurowania jest ubiór specjalny. Nosi się go podczas służby, w której używa się sprzętu wojskowego oraz, z uwagi na jej charakter, taki ubiór jest wymagany. Do ubioru specjalnego należy np. ubiór specjalny z kombinezonem czołgisty, ubiór specjalny z kombinezonem pilota czy ubiór specjalny personelu technicznego z ubraniem technika lotniczego.

Ubiór sportowy

Przepisy dotyczące umundurowania określają również to, jak wyglądać ma ubiór sportowy. Zestawy ubrań przeznaczone do sportu mogą nosić żołnierze podczas zajęć WF czy zawodów.

Czy medale można przypiąć do każdego munduru?

Przykład eleganckich orderów wykonanych w odlewni MCC Medale

Jak widać, w kwestii umundurowania Wojsko Polskie ma jasno sprecyzowane wytyczne. Przepisy określają nie tylko to, kto może nosić mundur, ale też to, jaki mundur należy nosić w konkretnych sytuacjach. Nie trudno się domyślić, że regulują one również to, przy jakich mundurach można nosić otrzymane medale oraz to, w jaki sposób je przypinać.

Zacznijmy jednak od tego, na jakich mundurach mogą pojawić się odznaki i odznaczenia. Pierwszym z tych, na których mogą się one pojawić, jest mundur galowy, a dokładniej jego kurtka. Ordery i odznaczenia nosi się na niej podczas wydarzeń, w których udział bierze Prezydent RP, Marszałek Sejmu lub Senatu bądź Premier. Innymi sytuacjami są uroczyste obchody świąt wojskowych i narodowych oraz ceremonie wręczania orderów i odznaczeń.

W drugim przypadku ordery i odznaczenia mogą pojawić się na kurtce munduru służbowego – jednak ich umiejscowienie tam musi wynikać z zaleceń organizatorów wydarzenia.

Mniej restrykcyjne są przepisy określające, na jakich mundurach można nosić baretki odznaczeń i orderów. Mogą one pojawić się na kurtce munduru galowego, wyjściowego oraz wyjściowej bluzie marynarskiej. Poza tym przepisy dopuszczają ich noszenie na kurtce munduru służbowego, koszulo-bluzie ubioru wyjściowego, a także bluzie olimpijce.

Poza orderami i odznaczeniami przepisy przewidują także możliwość umieszczenia na mundurach odznak – np. absolwenckich, jubileuszowych, honorowych czy pamiątkowych. Takie odznaki nosi się na marynarskiej bluzie wyjściowej oraz kurtce munduru galowego i wyjściowego. Prawo dopuszcza również ich noszenie na kurtce munduru służbowego.

Jak poprawnie przypiąć medal do munduru Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych?

Aby poprawnie przypiąć medal do munduru trzeba mieć na uwadze dwie rzeczy. Pierwsza to to, że istnieje starszeństwo odznaczeń – np. te nadane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej mają zawsze najwyższą rangę, a najniższą baretki lub miniatury odznaczeń zagranicznych. Drugą kwestią jest to, w jakim miejscu należy przypiąć medale. Przepisy również dokładnie opisują zalecenia.

Warto również wiedzieć, że gdy żołnierz posiada ten sam order w dwóch lub więcej klasach, to na mundurze nosi tylko jedną, najwyższą z posiadanych klas. Taka sama zasada dotyczy odznaczeń i ich stopni. Jedynymi wyjątkami są Order Wojenny Virtuti Militari i Order Krzyża Wojskowego – w ich przypadku wszystkie posiadane klasy można nosić jednocześnie.

Odznaki orderów i odznaczeń powinny być zawieszone na odpowiednich wstążkach. Poza adekwatnym do wyróżnienia kolorem powinna ona charakteryzować się prostą górną krawędzią oraz długością wynoszącą min. 5,5 cm i maks. 6 cm.

W przypadku mundurów Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych medale nosi się rozmieszczone symetrycznie na lewej stronie kurtek. Wiesza się je powyżej patki górnej kieszeni, na wysokości 5,5 cm. Posiadający 1 medal wieszają go tak, żeby wstążka była przykryta kołnierzem kurtki. Odznaka musi natomiast przykrywać patkę górnej kieszeni – być na środku odległości pomiędzy jej brzegami a guzikiem.

Posiadacze od dwóch do czterech odznak noszą je w jednym rzędzie, bez przerw między nimi. Gdy żołnierz posiada trzy lub cztery medale, wstążkę pierwszego podkłada się pod kołnierz kurtki tak, żeby zachować symetrię ułożenia.

Wojskowi mogący mający od pięciu do ośmiu medali również noszą je w jednym rzędzie. Poza zachowaniem wcześniejszych zaleceń, aby zachować symetryczne ułożenie, wstążkę drugiej i kolejnych odznak podkłada się delikatnie pod wstążkę wcześniejszej odznaki.

Żołnierze, którzy otrzymali więcej niż osiem odznaczeń, noszą je w dwóch – lub więcej – rzędach. Muszą jednak pamiętać, że wstążki górnego rzędu mają zasłaniać wstążki dolnego rzędu, a odznaczenia przykrywać do połowy medale z dolnego rzędu.

Jak przypiąć medale do munduru Marynarki Wojennej?

Inne zasady dotyczą przypinania medali do munduru Marynarki Wojennej. W jego przypadku odznaki orderów i odznaczeń nosi się w odległości 140 – 160 mm nad drugim guzikiem od góry lewego rzędu guzików. W przypadku marynarskich bluz wyjściowych nosi się je na 2 cm ponad początkiem dekoltu.

W mundurze jedną odznakę przypina się między krawędzią kołnierza a wszyciem rękawa, w bluzie na 2 cm w lewo od krawędzi marynarskiego krawata. Posiadający więcej niż jedną, ale mniej niż pięć odznak, noszą je w jednym rzędzie. Pierwszą wstążkę medalu wsuwa się do połowy pod kołnierz lub krawat marynarski w celu zachowania symetrii. Żołnierze Marynarki Wojennej posiadający więcej niż cztery medale wieszają je, zachowując te same zasady, co żołnierze pozostałych Sił Zbrojnych.

Istnieją także zasady określające noszenie medali na półfraku munduru wieczorowego. Nosi się na nim jedynie do czterech odznaczeń, tylko w jednym rzędzie w odległości 12-14 cm nad pierwszym guzikiem lewego rzędu (od góry), symetrycznie między kołnierzem a początkiem rękawa.

Odznaki na mundurze – jak przypiąć

Poza odznaczeniami i orderami, na mundurze mogą znaleźć się odznaki – m.in. okolicznościowe, jubileuszowe czy np. skoczka spadochronowego. Przepisy określają również sposób ich zawieszania.

W Wojskach Lądowych i Sił Powietrznych, odznaki nosi się na środku prawej i lewej górnej kieszeni mundurów. Przypina się je między guzikiem a dolną krawędzią kieszeni. Na prawej kieszeni mogą zawisnąć nie więcej niż dwie odznaki absolwenckie, niewojskowe, honorowe lub znaki specjalne. Na lewą kieszeń mogą trafić nie więcej niż dwie odznaki okolicznościowe lub jubileuszowe.

Odznaki honorowe, jubileuszowe, okolicznościowe, organizacyjne oraz znaki specjalne można nosić również na patce prawej kieszeni. Umieszcza się je symetrycznie pomiędzy guzikiem a lewą lub prawą krawędzią kieszeni.

Przepisy określają również sposób przypinania odznak instruktora lub skoczka spadochronowego na kurtkach munduru Wojsk Lądowych. Przyczepia się je lekko pochylone w stronę lewego rękawa, na styku kołnierza z wyłogiem 5,5 cm nad lewą górną krawędzią patki kieszeni.

W przypadku mundurów oraz bluz olimpijek Marynarki Wojennej i Sił Powietrznych, odznaki specjalności nosi się na wysokości 9 – 10 cm nad lewą, górną kieszenią w linii guzika (odznaki pilota, nawigatora, strzelca pokładowego) lub na wysokości 5,5 cm (specjalności lotniczo-techniczne, instruktor spadochronowy). Nad prawą kieszenią, na wysokości 9 – 10 cm (styk kołnierza z wyłogiem) przyczepia się odznakę skoczka spadochronowego.

Przepisy przewidują również możliwość przypięcia jednej odznaki za pomocą klamry. W przypadku mundurów Wojsk Lądowych robi się to na wysokości 5,5 cm nad patką prawej kieszeni, a w przypadku mundurów Marynarki Wojennej i Sił Powietrznych 10 cm poniżej odznaki skoczka spadochronowego.

Żołnierze, którzy poza odznaczeniami i orderami, otrzymali odznakę za rany i kontuzje na polu bitwy, noszą ją bezpośrednio nad górnym rzędem posiadanych medali, symetrycznie do ich ułożenia.